Op de foto: Paneldiscussie aan boord van de River Dream

Het is de week van de Circulaire Economie. Op een koude, maar prachtige zonnige middag in februari reizen we af naar Renewi, het meest toonaangevende waste-to-productbedrijf. Zij richten zich exclusief op het verkrijgen van waarde uit afval, in plaats van het verbranden of storten daarvan. Hier start de boottocht van alweer de eerste bijeenkomst van 2023, van het Netwerk Circulair*, dat in 2020 is opgericht.

Eenmaal aan boord heet Giulietta Cohen van ORAM iedereen welkom. Tijdens haar welkomswoord legt ze meteen de vinger op de zere plek: “De industriële circulariteit speelt een cruciale rol bij de grondstoffentransitie. Maar in eerdere beleidsstukken speelde de industrie geen tot een te kleine rol. Wij willen dat dit nu wel onderdeel van de transitie-agenda wordt.”

Een gebied waar veel moet gebeuren

“Het Noordzeekanaalgebied is een plek waar een aanzienlijk deel van de Noord-Hollandse en Nederlandse economie op draait. Waar tienduizenden mensen wonen, werken en recreëren. Maar ook een gebied waar heel veel moet gebeuren,” begint Rosan Kocken, gedeputeerde Provincie Noord Holland, de eerste presentatie van vandaag. Het Noordzeekanaalgebied moet namelijk een aanzienlijke transformatie doormaken. Dat vraagt niet alleen om fysieke ruimte, maar ook milieuruimte… en misschien zelfs ook wel ruimte in je hoofd. “Denk aan water, wonen, de energietransitie. En natuurlijk de transitie naar een circulaire economie.”

Maar de ruimte is schaars: “Dat betekent dat wij heel goed moeten afwegen waar we de zaken die we willen of moeten, willen laten landen. En wat we niet meer willen. Die ‘ruimtelijk puzzel’ leggen we met zijn allen – ook met het Rijk – in de zogenaamde ‘Novex’ gebiedsuitwerking. Hierin gaan we die keuzes maken en prioriteiten stellen.” Voor de provincie heeft een economisch gezond functionerend havengebied prioriteit, want dat brengt economische welvaart. Maar we moeten wel rekening houden met de effecten op mens en natuur. Circulaire economie en energietransitie spelen daarin een cruciale rol. Deze transities moeten slagen de komende jaren. “En dat betekent dat we de ruimte moeten vinden.”

Daarom is het grootste deel van de industrieterreinen in het Noordzeekanaalgebied in de Omgevingsverordening aangemerkt als Industrieterrein van Provinciaal Belang. Dat betekent dat deze terreinen ruimte kunnen bieden aan de energietransitie, aan havengebonden bedrijven, aan industrie en aan ruimte voor circulaire economie. “Dat is een van de redenen waarom we op dit moment een onderzoek uitvoeren naar onder andere de toekomstige ruimtelijke impact van circulaire economie in het Noordzeekanaalgebied. Dat nemen we mee in de Novex. Het onderzoek loopt nog, maar het lijkt dat circulaire bedrijven in veel gevallen meer ruimte nodig hebben dan lineaire bedrijven.

Grote ambities voor de circulaire economie

Het kabinet heeft grote ambities voor de circulaire economie. Zo moet in 2030 het gebruik van primaire grondstoffen met 50 procent gedaald zijn en moet in 2050 een volledig circulaire economie bereikt zijn.

Martha Deen, senior onderzoeker en adviseur bij CE Delft, licht het onderzoek van CE Delft verder toe: “Voor het Planbureau voor de Leefomgeving hebben we 5 algemene cases onderzocht. Vandaag focus ik me op Plastics en de Productie en import van biomassa.”

Onderzoek CE DELFT

Klik hier om de PowerPoint te downloaden.

Paneldiscussie

Na de leerzame presentaties is het de beurt aan een panel van stakeholders. Hoe zien zij de transitie? Onder leiding van Roon van Maanen van Port of Amsterdam worden de eerste vragen afgevuurd.

De eerste vraag wordt gesteld aan Roland Amoureus: Renewi heeft net Paro overgenomen. Hierdoor komt het aantal locaties van Renewi in het havengebied uit op drie. Hoe kijk je naar die drie locaties?

Roland: “Renewi heeft 1200 voertuigen rondrijden en 90 locaties in Nederland. In een steeds voller Nederland, met veel woningbouw, moet er ruimte zijn voor de circulaire economie. Daarom zijn we blij met de ruimte die we hebben. Mijn ideaalbeeld voor de toekomst zou zijn dat onze locaties in het havengebied fungeren als recyclinghub. En dat we alle afvalstromen vanuit de stad op een goede manier organiseren via water, weg en eventueel spoor. Alles om de stad verder te ontlasten.”

Victor Koopman van de Gemeente Amsterdam vult aan: “De kades en grachten hebben het zwaar te verduren in de binnenstad. Eigenlijk zijn deze niet gebouwd op alle vrachtwagens die er nu dagelijks af- en aanrijden. Je moet dus slim gaan nadenken hoe je de stad kan ontlasten. Het idee van hubs in het havengebied is fantastisch. Door goederenstromen naar en van de stad te bundelen, kan je het verkeer terugdringen. De grootste uitdaging? Ruimte vinden, want het is al vol in de haven. Het is mogelijk, maar het is een moeilijke puzzel.”

Vraag aan Leon van Ast Provincie Noord Holland: wat doe jij als Circulair Ambassadeur eigenlijk precies? Leon: ‘‘Ik richt me voornamelijk op het mkb om hen aan te zetten circulair te gaan ondernemen of hun bestaande circulaire bedrijfsactiviteiten te helpen opschalen. Ik probeer in mijn functie de juiste circulaire randvoorwaarden te helpen creëren die mkb’ers kunnen helpen te versnellen. Samen met alle andere betrokken stakeholders, met als doel om de circulaire economie op de kaart te krijgen met meer circulaire bedrijvigheid in de Provincie Noord-Holland als eindresultaat.”

We varen inmiddels niet ver van Prodock, de innovatie hub van de Amsterdamse haven. Hier kunnen ambitieuze ondernemers, zowel groeiend als gevestigd, hun producten, processen en propositie snel en doeltreffend ontwikkelen en uitrollen.

Nog een vraag voor James Hallworth (Commercial Manager Circular & Renewable Industry bij Port of Amsterdam ): stel ik ben een circulair bedrijf en ik kom bij jou. Krijg ik dan automatisch een stukje grond? James: “Was het maar zo makkelijk! De commercieel managers van Port of Amsterdam kijken heel goed naar wat voor bedrijf ze op een specifieke locatie in de haven willen. De ruimte is namelijk schaars en we willen een duurzame haven zijn. Dus je zoekt naar bedrijven die op die specifieke locatie echts iets toe kunnen voegen. Het liefst ook in samenwerking met andere bedrijven in het havengebied; zo bouwen wij verder aan het havenecosysteem. En het moeten havengebonden bedrijven zijn. Je moet het water nodig hebben voor je bedrijfsvoering. Anders kan je ook op andere plekken in Nederland terecht.”

Een vraag uit het publiek voor Victor: de gemeente wil in 2050 klimaatneutraal zijn. Dat is nogal een ambitie. Hoe gaat de gemeente dat haalbaar maken? Viktor: “Een eerst stap is om ons te focussen op de inkoopfunctie die de gemeente heeft voor onderhoud van de stad. Het onderhoud van een stad stopt nooit en we hebben dagelijks materialen nodig om bijvoorbeeld nieuwe wegen aan te leggen. Op dit moment kopen we nog te vaak splinternieuwe materialen. Dat kan veel circulairder, door oude materialen te hergebruiken. Of bijvoorbeeld het vervoer van bouwmateriaal over water. Maar het vraagt veel van de interne organisatie om dit snel tussen de oren te krijgen. Een echte uitdaging dus!”

De ruimte is schaars. Hoe stimuleert Port of Amsterdam de samenwerking tussen bedrijven en met gemeente en overheden? James: “Dat is juist de rol van de commercieel managers bij het havenbedrijf. Wij kennen alle bedrijven in het havengebied. Onze rol is om bedrijven en mensen bij elkaar te krijgen. Lijntjes te leggen en samenwerkingen te stimuleren. Ik hoor veel en kan de puzzel daardoor leggen en interessante partijen bij elkaar krijgen.”

De discussie begint onder de aanwezigen te broeien. Tijd voor de borrel, zodat er onderling nog eens goed nagepraat kan worden. Maar eerst bedankt Roon het panel en geeft hij nog twee voorbeelden van circulariteit waar het wel goed ging en waar het niet goed ging.

Roon van Maanen: “Een tijdje geleden had een aannemer veel zand nodig voor de bouw van een nieuw bedrijfspand. Dit ‘virgin’ zand heeft hij op de markt gekocht. Terwijl een bedrijf iets verderop kunstgrasvelden recyclet. Uit deze kunstgrasmatten wordt heel veel zand gehaald. De aannemer had dit ‘gerecyclede’ zand dus heel gemakkelijk bij de buurman kunnen kopen. Een gemiste kans, maar wijze les voor de toekomst.”

“En nog een voorbeeld waar het wel goed gaat. In de haven staan op dit moment vijf windturbines die over een paar jaar aan het einde van hun levensduur zijn. Vaak worden er dan nieuwe turbines voor in de plaats gezet. Maar nu is er een bedrijf dat oude windturbines helemaal refurbishet en ze vervolgens weer een garantie mee geeft van 20 jaar. Een prachtig voorbeeld van de circulaire economie!”

*Deze thema bijeenkomst staat niet op zichzelf. Wil jij ons position paper lezen? Klik hier. Of ‘save the date’ voor onze volgende bijeenkomst: 11 mei van 15:00 tot 17:00 uur bij Argent Energy.

Klik hier voor de foto’s