foto’s door BLINKfotografie

Met bijna 50 vooraanstaande stakeholders binnen het thema energietransitie varen we vanaf de Amsterdamse NDSM-werf door de haven van Amsterdam. De deelnemers zijn divers en vertegenwoordigen onder andere: Albemarle, Damen, Economische Zaken, Gemeente Amsterdam, Rabobank, Royal Schiphol Group, Shell, TNO en Goodfuels. Aan boord worden de thema’s ‘Sharing Energy’ en ‘Fit for 55’ besproken. TET-sprekers zijn Paul van Engelen van Liander, Benjamin Bolman van Equans en Robin Schipper van het Shared Energy Platform (SEP). Juliette Marsé van PWC geeft uitleg over de huidige en de toekomstige regelgeving omtrent CO2 kosten in Transport in Europa. Onze gastvrouw en -heer zijn Giulietta Cohen van ORAM en Eduard de Visser van Port of Amsterdam.

Sharing Energy
De energietransitie is in volle gang. Enerzijds wordt ingezet op duurzame vormen van energie. Momenteel vooral zonne- en windenergie, maar ook op het gebied van waterstof – zoals we in onze vorige TET zagen – zijn de ontwikkelingen in volle gang. Tijdens Prinsjesdag werd nog bekend gemaakt dat extra geld beschikbaar wordt gesteld voor productie en transport van waterstof, bijvoorbeeld €755 mln. voor Gasunie om versneld de infrastructuur gereed te maken. Anderzijds zijn er enorme uitdagingen op het gebied van energietransport. Nu al zijn er congestieproblemen in het huidige netwerk. En met een verwachte toename in Amsterdam van 3 tot 4,5 keer van de vraag naar elektriciteit in 2050, wordt het congestieprobleem alleen maar groter.

Paul van Engelen, regio lead planvorming bij Liander, legt de druk op het netwerk uit: “De groei en verduurzaming van Amsterdam leidt tot een drie tot vier-en-een-half keer hogere belasting op het elektriciteitsnet. Dit leidt tot een enorme opgave. We kennen nu drie ‘congestiespots’ in Amsterdam, maar met de groeiende vraag naar elektriciteit is de kans groot dat dit er meer worden. Door lange doorlooptijden, beperkte ruimte, vergunningstrajecten en een tekort aan technici kunnen we de snelheid van de buitenwereld moeilijk bijbenen. Daarnaast werken we aan het energiesysteem van de toekomst. Waarin duurzame energiebronnen, zoals zonne- en windenergie, de overhand krijgen en deze zijn weersafhankelijk. Het aanbod gaat hierdoor meer fluctueren en daarom moet ook de vraag meer flexibel op het aanbod worden afgestemd. Bijvoorbeeld met opslag van energie in batterijen op locatie en een goede afwisseling tussen energiedragers, zoals elektriciteit, warmte, groen gas en waterstof. Door nu al aan het energienet van de toekomst te bouwen kunnen we ook de congestieproblemen helpen oplossen.”

Benjamin Bolman, ontwikkelaar integratie energiesystemen bij Equans, bevestigt dat vraag en aanbod van duurzame energie tot transportcongestie kan leiden, maar doordat dit tijdelijk is, ligt er volgens hem ook een oplossing in de uitdaging: “Je kunt het vergelijken met files op de snelwegen. Op piekuren ontstaat congestie, maar op daluren is genoeg ruimte voor transport. Dat betekent dat we dus slim met vraag en aanbod om moeten gaan: tijdelijke opslag van energie, bijvoorbeeld in batterijen, maar ook onderlinge afstemming van energietransport.”

Volgens Robin Schipper, oprichter SEP, is die onderlinge afstemming de sleutel, maar vanwege contractuele regelingen nog niet zo gemakkelijk: “Wij willen met ons platform vraag en aanbod lokaal op elkaar afstemmen. Maar waar het probleem vooral zit, is dat wanneer je geen gecontracteerd vermogen hebt, je niet altijd zomaar ‘de weg’ op mag. Ook niet als er geen file is. Daarom opteren wij voor een groepsgecontracteerd vermogen, zodat bedrijven onderling kunnen afstemmen wie wanneer energie transporteert. Daarvoor moeten we wel weten hoe groot en breed de metaforische snelweg is en wie er allemaal vandaag of morgen willen rijden.”

De oplossing van het congestieprobleem en de overstap naar duurzame energiebronnen lijkt dus vooral te zitten in een collectieve aanpak. De netbeheerder heeft zowel richting overheid als bedrijfsleven een belangrijke rol om de spelregels te vormen. Maar ook aan bedrijven wordt gevraagd stappen te ondernemen. Bijvoorbeeld met oplossingen om het stroomnet te ontzien, of door onderling regelingen te treffen als het gaat om lokale uitwisseling van energie. Tijdens het evenement werd de eerste brug hiervoor al geslagen: een havenbedrijf met een warmteoverschot werd gekoppeld aan een buurbedrijf met juist een warmte-uitdaging.

Fit for 55: carbon costs of transport
De regelgeving voor de energietransitie wordt onder andere op Europees niveau aangestuurd. In de EU Green Deal werden in 2019 de eerste doelstellingen vastgelegd voor 2050: 40% emissie reductie per 2030 en Europa moet dan het eerste klimaatneutrale continent zijn. In 2020 werd deze doelstelling aangescherpt: in 2030 moet de uitstoot met 55 procent zijn gereduceerd ten opzichte van het niveau in 1990. Voor de beeldvorming: momenteel zitten we nog boven het niveau van 1990. Afgelopen juni werd de doelstelling vastgelegd in de EU Climate Law, die bindend is voor alle EU lidstaten. In juli dit jaar kwam het 12,000 pagina’s tellend ’Fit for 55’pakket uit met voorgestelde maatregelen om de ambitieuze doelen te halen. Dit pakket bevat o.a. aanpassingen en uitbreiding van EU ETS, invoering van de CBAM (Carbon Border Adjustment Mechanism), het commitment van EU lidstaten ten aanzien van CORSIA en een geüpdate Energy Taxation Directive.

Juliette Marsé, Director (Tax) Energy, utilities & resources bij PWC, legt twee onderdelen van ‘Fit for 55’ uit: CORSIA, dat betrekking heeft op internationale vluchten, en ETS, dat vooral intra-EU vluchten, wegtransport en de maritieme sector betreft.

“Naast operationele optimalisatie, ontwikkelingen in luchtvaarttechnologie en duurzame luchtvaartbrandstof, moet CORSIA helpen uitstoot in de luchtvaartsector terug te dringen. Het is een systeem dat 90 procent van de internationale luchtvaart betreft en werkt op basis van ‘credits’. De credits worden verdiend door te investeren in projecten die CO2 uitstoot verminderen. Op die manier wordt verduurzaming gestimuleerd,” legt Juliette uit.

Het CORSIA-systeem is aanvullend op de ETS, de Europese emissiehandel. Ook daar gaan de regels veranderen. Vliegmaatschappijen zullen straks niet langer ETS-units toegewezen krijgen, maar moeten deze volledig aankopen. In 2019 koste een unit nog rond de €25, nu ligt die prijs rond de €60. Samen met CORSIA wordt het voor de luchtvaartsector met de nieuwe regelgeving dus veel interessanter gemaakt om in klimaatneutrale oplossingen te investeren.

Nieuw onder de EU Climate Law is dat er ook een ETS-systeem komt voor de maritieme sector en het wegtransport. Voor scheepsvaart wordt het ETS-systeem vanaf 2023 gefaseerd doorgevoerd. Vanaf dan zal voor 20 procent van de scheepsvaart ETS-units aangekocht moeten worden. In 2026 zal dat 100 procent zijn. De wegtransportsector komt wat later op gang: daar zal vanaf 2025 gerapporteerd moeten worden en zullen in 2026 ook daadwerkelijk ETS-units verhandeld worden op een specifiek voor de wegtransport en gebouwde omgeving geldende ETS.

Astrid Sonneveld van Van Oord is blij met alle gedeelde informatie: “Voor ons is het belangrijk dat wij weten wat er speelt en hoe wij kunnen bijdragen aan nieuwe energie-infrastructuur in en rond de haven. Wij investeren in allerlei R&D projecten – bijvoorbeeld installatie van een laadboei, waar schepen die afgemeerd liggen buiten de haven aan de walstroom kunnen. Door proactieve kennis- & productontwikkeling hopen we ook in de toekomst goed te kunnen inspelen op de wensen van onze klanten.”

Conclusie
De energietransitie gaat niet vanzelf, dat is duidelijk. Regelgeving wordt ingezet om niet alleen te beperken, maar vooral ook te motiveren. Bedrijven zijn in ieder geval klaar om de transitie in te zetten. De doelstelling voor 2030 is technisch zeker haalbaar, dat wordt door een van de deelnemers beaamd. En ook de winst is duidelijk: niet alleen een beter klimaat, maar CO2 uitstoot wordt duur en daardoor zijn andere oplossingen in de toekomst interessantere businesscases voor bedrijven.

De uitdaging ligt volgens de deelnemers vooral in de snelheid waarin kennis wordt gedeeld. Dat samenwerking hierin de sleutel is, staat als een paal boven water. “Iedereen is met de energietransitie bezig en alleen samen, zowel met de beleidsmakers als de uiteindelijke gebruikers, komen we tot een goede en werkbare uitkomst. TET biedt de mogelijkheid om de discussie over het collectieve belang te voeren”, aldus Floris Hekster van Sonneborn Refined Products.

En de twee Kahoot-quizzen? Die werden gewonnen door Joost Brinkman van Synkero en Arjen Schneiders van Exolum. Met als prijs een plek aan tafel bij het 76e Havengilde diner op vrijdag 26 november aanstaande.

Klik hier voor de foto’s.

TET – Talks EnergieTransitie Amsterdam
Praten over energietransitie gebeurt al genoeg. We gaan het gewoon doen! Dat is ‘Talks EnergieTransitie (TET) Amsterdam’. Een programma voor en door het bedrijfsleven zelf. Zo brengen we projecten van het bedrijfsleven verder en geven we concreet invulling aan energietransitie vanuit de lokale kracht van ondernemers.

Kortom: energietransitie is een feit en we kunnen het transitiepad alleen samen bewandelen. Het bedrijfsleven is hierin cruciaal. U ook. Doet u mee? Dan gaan we het samen vormgeven.